-1
@31 determinizmde belli olmakla önceden belirlenmek arasında bir fark yoktur. sen buna tanrı demezsin (önceden belirlemeye) evrenin doğal sonucu dersin orası senin bileceğin iş.ama bence belli olması belirlenmiş olduğu anldıbına gelir. senin bu dediğin determinizmin özüne aykırıdır. çünkü determinizmin özünde bütün olaylar neden sonuç döngüsüne bağlıdır. ama senin dediğin nedeni ,yani belirleyici etkiyi ortadan kaldırır.
taş örneğinde göz ardı ettiğin şey var panpa.ben ellerimi arada engel olmaksızın bir araya getirirken bunlar sonunda birleşecek demişsin. işte bende burada diyorum ki bu belirli değldir. aksine belirsizdir. sadece ellerimizin birleşme ihtimalini varsayıyorsun.ama ben ellerim tam birleşecekken kendi irademle ellerimi durdurabilirim .bu olamaz mı ? olabilir.ya da tam o sırada kalp krizi geçirip ölebilirim ? bu da olabilir. işte bu ihtimallerin gittikçe artması, indeterminizme doğru bir kapı açar bize.ne demiştim diğer entrymde, ontolojik gerçekliğin olduğu kadar, potansiyel gerçeklikte mevcuttur. yani olasılıkların dünyası.
determinizme karşı olan bir durumda "kara deliklerdir" hiç bir belli değildir. madde ,enerji ne durumdadır, bilgi karadelikte ne olur bilinemiyor ?
madde ortada yokken ,evrende atom altı sanal parçacıklar vardı. bunlar hakkında bilgin vardır.. uçaktan bir okyanusa baktığında ne kadar sakin görürsün değil mi ? ama okyanusun hemen üstünde bir tekneden suya baktığına onlarca deli dalga gözlemlersin. işte atom altı seviyeside böyledir. çılgınca davranan parçacıklar.ne yapacakları kestirilemeyen davranışları vardır. evren ,bu parçacıkların indeterminist davranışlarından meydana gelmiştir. bu da evrenin determinist yapısını kabul etmeden önce bi düşünmemizi gerektirir. acaba bizim determinizm dediğim durum, evrendeki olasılıkları göz ardı ettiğimiz için midir ?
en başta yazdığını en sona bıraktım.
"tanrı var ama yok gibi alacaksın. bana sorarsan her hangi bi şeyilde tanrı var mı (sistem ve evren de dahil) direk hayır derim. ben sisteme tanrı demiyorum, sisteme sistem diyorum. ama sistem tanrıdır da, sistemi tanrıyla bağdaştırmamalıyız, tanrıyı sistemle bağdaştırmalıyız. tanrı belirlemez, tanrı belirliliktir. tanrı=sistem ama tanrı=evren değil."
işte tanrı tanımlamanda olduğu gibi evrende de indeterminist durum vardır. tanrı hem vardır hem yoktur ,madde hem vardır hem yoktur gibi açıklamalar çelişik cümlelerdir ve indeterministtir. daha sistemin tanımında bir belirsizlik varken sistemin işleyişinde belirlilik vardır demek doğru mudur ?
tanrı belirlilik dersek bu onu tanrı yapmaz, sonuç yapar. tanrı diyemeyiz ona o zaman.
dediğim gibi atom altı parçacıklarda milyonlarca olasılık vardır ve parçacık belirlizdir. makro evrende bize belirli gibi gelen şeyler aslında bütün olasılıkları göz ardı ettiğimizdendir. ayrıca determinizm ahlak felsefesinin de önemli konusudur.ama bence iradenin başlı başına belirlenemezci davranışları ,ahlaki eylemlerde indeterminizmin olduğunu gösterir.bu demek değildir eylemlerimiz asla değişmez. aksine değişiyor olması determinizme aykırıdır.
Tümünü Göster
