Kıyas; Bir şeyi başka şeye benzetmek demektir. Fıkıhta, nasstan anlaşılmayan bir şeyin hükmünü, bu şeye benzeyen başka şeyin hükmünden anlamak demektir. Haşr suresinin, (Ey ilim sahipleri itibâr edin) manasındaki 2. âyet-i kerimesi, (Bilmediklerinizi, bildiklerinize kıyas edin) demektir. itibâr, benzetmek demektir. (Menâr şerhi)
Yani kardesim dinimiz cogu seyi acikca belli etmistir fakat, zamanla ortaya cikan bazi seyler aslina kiyas edilerek (Alimler tarafindan) haram, helal, mehruh olabilirler. Ornegin Efendimiz bir hadisinde soyle soylemistir. "icki kotuluklerin anasidir". Burdan yola cikarak icki ve turevleri de haram kilinmistir. Raki, bira, votka vs. ayirt edilmemistir ve yine bir hadisi seriflerinde; "cogu haram olanin azi da haramdir" demistir.
Tum bunlar cercevesinde; sigara, kokain, eroin, bonzai diye ayri ayri belirtilmemis kaldi ki caglar degisiyor sentetik, dogal olmayan insana Allah'i unutturan kimyasal urunler uretilebiliyor. Bir kismi tip alaninda da kullaniliyor. Bu urunler amacina uygun kullanildigi taktirde bi gibinti soz konusu olmayabiliyor.
Kiyas yoluyla tabi ki kiyas edecek kisiler alimler olmalidirlar ki bu insanlar tum ayetlerin ve hadislerin hangi zamanda ne sartlar altinda hangi durum icin kullanmalari gerektigini ince eleyip sık dokuyarak izah ederler. Kili kirk yararlar en ufak ayrintiya kadar incelerler. Cok ince bir durum. Her onune gelen alim de kiyas yapmaz. Cunku soyleyecegi her bir harf verecegi her karar atesten gomlektir.
Sonuc olarak islam dini her zamana ve her duruma uyarlanabilir, esnek ve mukemmel bir dindir.
Kuranda namaz kil ibaresi gecer; Kevser suresinde;
"Rabbin icin namaz kil ve kurban kes"
Fakat namazin nasil kilinacagini da Edendimiz (S.A.V) ogretmistir.