2 abdülhamit

"abdülhamid, kendisine isyan etmeye meyilli donanmanın gücünden çekindiği için donanmayı haliç'e kapattı." şeklinde, gerçeklerle alakası olmayan söylemlere maruz kalmış osmanlı padişahı. bu hususta gerçekleri görebilmek için, öncelikle sultan ikinci abdülhamid'in saltanatından daha evvelki tarihleri incelemek gerekir.

kırım savaşı'nda "paixhans" topu, obüs gibi yeni icat silahlar donanmalarda kullanım bulmuş; bu silahlar ahşap gemilerin ölüm fermanını hazırlamıştır. ayrıca, kırım savaşı'nın sonunda buharlı gemiler rüştünü ispat etmiştir; ilerleyen vakitlerde pruva hattı kalyonu, yerini buharlı savaş gemisine bırakacaktır. artık demode olan pruva hattı kalyonları ise bir kenarda ömür tüketmeye mahkumdur. mahmudiye kalyonu bile bu değişimden nasibini almış ve diğer kalyonlarla beraber uzunca bir müddet haliç'te tutulmuştur. mahmudiye ve diğer kalyonlar, sultan ikinci abdülhamid'in zamanında paramparça edilerek müteahhitlere satılmıştır. zira, yelkenli savaş gemileri artık kullanışsızdır; yelken devri, buharlı gemilerin ortaya çıkmasıyla sona ermiştir.

sultan abdülaziz'in saltanatında, donanmamıza çok sayıda buharlı savaş gemileri kazandırılmıştı. fakat bu gemiler altyapılarıyla beraber gelmiyordu; buharlı gemilerin bakımı, tamiri ve kullanımı konusunda dışarıya muhtaçtık. üstelik, buharlı makine teknolojisi çok hızlı gelişim gösteriyordu; mesela alındığı zamanın en iyi gemisi olan bir buharlı gemi, beş sene içinde demode olabiliyordu. bu gelişmeleri takip edebilmek -osmanlı devleti için- zor ve pahalıydı. zaten 1881'de osmanlı maliyesi iflas edince, donanmanın ihtiyaçlarını karşılamak imkanı da ortadan kalktı. donanmayı lağvetmek acizliğin göstergesi olurdu, ama elde para olmadığı için donanmanın sefere çıkarılması da imkansızdı. bu durumda sultan ikinci abdülhamid'e tek seçenek kalıyordu: donanmanın haliç'te tutulması.

sonuç olarak, o dönemin şartları bunu gerektiriyordu ve gereken şey -ne kadar acı da olsa- yapıldı. bu konuyu sultan ikinci abdülhamid'in kişisel korku ve hırslarına bağlamak tamamen yanlıştır, realiteyi göz ardı etmektir.