afyon ulu camii

afyon’un en eski yerleşim birimlerinden hıdırlık tepesi ile kale eteği arasındaki derin vadiye inşa edilmiş olan cami afyon’nun en büyük camisidir. cami, 40 ahşap direk üzerine oturtulmuş olması sebebiyle “kırk direkli cami” olarak da anılmaktadır.”*

bizans döneminde “akroinon” adıyla bilinen afyon sonraları “karahisar’ı delve”, “karahisar’ı sahip” isimleri ile anılmıştır. cumhuriyeti’in ilanından sonra şehre “afyonkarahisar” ismi verilmiştir. değişik kültürler, değişik isimler afyon’un mimarisine farklı izler taşımıştır. selçuklu, anadolu beylikler ve osmanlı dönemlerinden mimari eserlere sahip şehir beylikler dönemi’nin en önemli eserlerinden olan ahşap direkli ulu cami ile mimari zenginliğini göstermektedir.

anadolu’daki ahşap direkli camilerin en eskilerinden olan afyon ulu camii inşa kitabesine sahip değildir fakat mihrapta ve minberde yer alan kitabeler tarihlendirme konusunda araştırmacılara yardım etmiştir.

cami, 1272-1277 yılları arasında sahipata nusrediddün hasan tarafından yaptırılmıştır. cami minberinin kapı kanatlarındaki kitabede ahşap ustası emir bey’in ismi geçmektedir. bu ismin yanında 1272 tarihleri yer almaktadır. caminin mimarı bu kitabede ismi geçen emir hacı bey’dir. afyon’un en eski yerleşim birimlerinden hıdırlık tepesi ile kale eteği arasındaki derin vadiye inşa edilmiş olan cami afyon’nun en büyük camisidir. kendi adı ile anılan mahallede kârgir kalın duvarlar üzerine toprak damlı iken yapılan onarımlar sonunda bugün bakır ile örtülmüş olan çatı beş sırada sekizerden kırk ahşap sütun üzerine oturtulmuştur. yapı, 40 ahşap direk üzerine oturtulmuş olması sebebiyle “kırk direkli camii” olarak da anılmaktadır. kiriş kaplamaları, ahşap tavan ve mukarnas başlıklar kalem işleri ile süslüdür. çarpık dikdörtgen ahşap sütunlar üzerine konan ahşap sütun başlıkları, sarkıt ve baklava dilimlidir. başlıklar üzerine konan ahşap atkıların yan yüzeyleri renkli motiflerle işlenmiş ise de bugün bu motifleri görmek çok zordur. altı sıra mukarnas nişli mihrap, selçuklu taş işciliğinin sade bir eseridir. caminin, doğuya, batıya, kuzeye açılan üç kapısı vardır. selçuklu tarzı oymalı, iki kanatlı minber kapısı üzerindeki kitabede sureler bulunur. caminin ilk büyük onarımı 1341 yılında muzafferüddünoğlu emir abdullah bey tarafından yaptırılmış ve doğu cephedeki kapı üzerine bir yazıt konulmuştur. bu yazıtta onarıma ait bilgiler bulunmaktadır. zamanımızda eski biçimi korunarak yeniden onarılan cami, ahşap mimarîsi ve yeşil sırlı tuğlalı baklava dilimi tuğla minaresiyle de selçuklu döneminin eşsiz örneklerinden biri olduğunu gösterir.