giberim lan ben daha iyi biliyorum gel vese

bana göre bigbang çünkü ben hawking çiyim. yani çok mantıklı bir açıklamayla bitiriyor işi. evrenin şuan sonsuza dek genişlediğini düşünüyoruz değilmi. yani genişliyor kanıtlandı bu.bunu buruşturmuş kağıda benzetiyorum ben. buruştulmuş kağıt yavaş yavaş açılarak genişliyor ve bildiğimiz boyutuna ulaşıyor. daha çok çekmeye çalışırsak yırtılır. işte buda illaki bir yokoluş olduğunun kanıtı. çok yüzeysel düşünürsek eğer evreni anlarız. hawking zamanda geri gidersek bu yayılma elbetteki bir yerden başlayacaktı diyordu. burulmuş kağıdı bigbangteki sonsuz yoğunluktaki ilk atoma benzetirsek evrenin sadece bu şekilde genişlediğini açıklayabiliriz. evrenin sonsuz olduğunu ve genişlediğini ise çok basit bi eski yunan düşüncesiyle anlatıcam. demokritos şöyle demiş. evrenin bir yerinde dur ve bir ok at.eğer bu ok sonsuza kadar giderse evren sonsuzdur. eğer bir sınıra çarparsa mesela duvar bu duvarın üstüne çık bir ok daha at yine 2 ihtimal ya sonsuza kadar gidicek yada duvara çarpacak. bidaha mı duvara çarptı tekrar o duvarın üsüne çık ve bir daha at.yani her ne olursa olsun evren sonsuzdur ve genişliyordur olgusu çıkıyor. benim için pek matematiksel ögeye gerek yok bu olgu için. umarım bilgi verebilmişimdir

evrenin genişlediği nasıl kanıtlandı?

sicim teorisi bence gerçek çünkü benim olgularımla bağdaşan bir teori. yani evrende bildiğimiz 4 boyut var.x y z ve onlara etki eden zaman boyutu bilmiyorum dahil ediliyormu ama 4 boyut diye geçiyor biliyorum. çok mantıklı bir matematiksel açıklaması var. andromeda galaksisine bakan gökbilimciler çok farklı bir şey gördü. temel fizikten başlayayım. mesela yerçekimi etkisi eden birşey var elimde güneş diyelim. güneşe en yakın gezegen çok hızlı döner çünkü yerçekimsel kuvvet ona daha çok etki eder.en dıştaki asteroidlerin ise güneşin çevresini dönmesi yıllar alır.bu kadar basit bir açıklaması var.ama bakıyolar ki andromeda da bu böyle değil. galaksinin en yoğun yeri olan merkezinin yakınındakiler eyvallah hızlı hareket ediyor ama galaksinin en dışındaki yıldız sistemleride nerdeyse eşit hızlarda hareket ediyor.bu galaksiler birbirine etki edemeyecek kadar uzak pozisyonlarda. farklı galaksilere bakıyolar samanyolu dahil her yerde böyle bu.o zaman bizim 4 boyutta farkedemediğimiz bir şey bu yıldız sistemlerine etki ediyor karanlık madde. karanlık maddenin ise en mantıklı açıklaması çoklu boyut ve 4 temel kuvvetin dışındaki bir kuvvet. buda açık ve net bir biçimde keşfedemediğimiz ve algılayamadığımız boyutlar olduğunun kanıtıdır. mesela bir karanlık maddenin normal bir maddeye oranla 4 kat daha fazla çekim kuvveti uyguladığı keşfedilmiş. yani bu 4 üstü boyutlarda belkide yerçeki diğer kuvvetlere göre daha güçlü diğerleri ise ona göre daha güçsüz olabilir. bizim 4 boyutlu evrenimizde 4 tane kuvvet var zayıf, güçlü,eloktromanyetik ve yerçekimsel kuvvet. zayıf güçlü ve elektromanyetik kuvvetlerin birbirine neredeyse eşit olduğu biliniyor.ama yerçekimsel kuvvet bunlara göre yaklaşık 1000 katı daha küçük. anlatabildimmi

başta evrenin sadece 3 boyuttan oluştuğu düşünülürdü x y ve z bildiğimiz koordinat düzlemi yani.zaman ise bunlardan ayrı çok spesifik bir durumda tutuluyordu.einstein ise düşünerek bulduğu bir dizi kuram sayesinde bunun yanlış olduğunu ve zamanın mekana bağlı olduğunu söyledi.bunu kendince mantıklı bulduğu gibi matematiksel işlemine başladı.izafiyeti anlaman için altyazılı ve görselli şu video yu atıcam sana. https://www.youtube.com/watch?v=yG8TjQr0oQw
illa öğrencem diyorsan videoyu izle hafif anlarsın.burada uzay zamanın gözlemciye göre değiştiği yazıyor.arka arka 3 tane ışık hızıyla giden araç aralarında 1 metre boşlukla düz bir hat şeklinde sıralanıyor.bir insanda buna bakıyor dışardan.dışardan insanın gördüğü normalde aralarındaki boşluk hiç bozulmadan ilerleyen araçlar olucak.ama öyle olmuyor ve arkadaki aracın kısalıp öndekine yaklaştığı ve diğerininde aynı oranda olmayacka şekilde öndekine yaklaştığı görülüyor.buda gösteriyor ki ışık hızı maddenin kütlesine etki edebiliyor.maddenin kütlesine etki eden şeyle enerji yede etki ederler.işte burda e=mckare denklemi çıkıyor.şimdi kütlesi yoğun olan herşey zamanı büker.evreni bi bilardo masası gibi düşün bilardo masasına önce bir beyzbol topu sonra bi bowling topu bırak.beyzbol topu belli bir çukur oluşturucak ama bowling topu daha fazlasını oluşturucak.şimdi bu ikisinede birbirinin aynısı 2 tane ufak bilye yolla ve merkeze doğru fırlat.yavaş yavaş dönmeye başlayacaktır ve sonunda toplara çarpıp duracaktır.ama fark şu bowling topu daha fazla çukur yarattığı için cisim daha yavaş dönücek.topları gezegen çukurlarıda zaman bükülmesi olarak adlandırırsak bizim yaklaşık 1000 katı büyüklüğümüzdeki jupiter de geçirdiğimiz 1 dünya saati dünyada geçirdiğimiz 1 dünya saatine eşit olmayacak.çünkü çukurda dönme süremiz jupiterde daha fazla.umarım anlatabilmişimdir.sonuç olarak kütle ve yerçeki doğru orantılı olarak zamanı büker

evrenin genişlemesinin sebebi büyük patlamadan kalan itme kuvvetlerinin hala geçerli olduğudur.ama sana birşey söyeleyim hawking bile bazen yanıldığını düşünüyor
kara madde yide soruyorsan oda @4 ün altında anlattım aslında kara enerjide aynı kara madde gibi boyutsal bir kuram.tam olarak hawking kara enerjinin evreni genişlettiğini düşünüyor. kara enerji pek açıklanamayan bir şey. kara enerji ışıkla bile etkileşime geçmediği işin karanlık enerji adı taşıyor. dediğim gibi farklı boyutta olduğu düşülüyorum o entrymi okursan anlarsın. yani şöyle diyeyim bizim bildğimiz fizik yasaları evrenin sadece %5 lik bir kısmıyla ilgili. kalan %95 lik bölüm ise boyutsal farklılık ve karanlık madde, enerji yüzünden hala bir bilmece. bunu açıklayamam anlatamam. beni geç hawking bile düşünüyor D: