dersim isyanına dair 50 maddelik yazı

1. dersim isyanının öncelikle köklerine bakmamız gerekir. dersim isyanın ilk provası koçkiri aşiretinin önderlğini yaptığı isyanla başlamıştır. tam da milli mücadelenin en civcivli bir anında ortaya çıkması manidardır. parola bağımsız kürdistan'dır. birbir çabayala bu isyan bastırılır. tabi bunun ardından meclisteki kürt milletvekilleri yine başlar yaygaraya. yok neden insanlar katledildi. yok iyilikle bu iş bitirilemez miydi, gibi.

2. 1925 şeyh sait isyanı, 1930 menemen olayı ve yine ağrı isyanları dersim siyanından önceki olaylardır ve bunlar da yine dış güçlerin, ermeni örgütlerin parmağı kesin bi şekilde ortadadır. ki bu siyanların yeni doğan türkiye cumhuriyetine bayağı pahalıya patladığı da meydandadır. şeyh saitle musul elden çıkmıştır. türkiyenin bu isyandan kaybı ingliz the times'in yazdığına göre 20 milyon pounddur.

3. burda önemlibir notu düşmemiz gerekir. şimdi dersim diye tarif edilen bu bölge önemli maden yataklarının bulunduğu bir corafyanın merkezinde bulunmaktadır. osmanlı devleti buradan demir, bakır, kurşun, odun kömürü, kükürt gibi madenleri çıkartmaktadır. daha 1750 lerde bu madenlere yapılan aişret saldırıları kayıtlara geçmiştir. 18 ve 19 yüyzıllarda buralarda yine bir çok isyan patlamıştır.

4. şimdi bu işin tarihçesine bakmak bu günü biraz olsun aydınlatabiliyor. dersim her zaman asiliğin bozgunculuğun yuvası olmuştur. osmanı devleti daha 1845 te buraya açacağı karakol yüzünden yine eşiretlerin saldırısına uğramıştır.

5. yani dersim cumhuriyetin bir baş belası değil aynı zamanda osmanılının da kronik baş ağrısı olmuştur.

6. çünkü burdaki yağma, saldırı, kan davları, aşiretlerin birbirine yaptığı baskınlar hiç bitmek bilmemiştir.

7. osmanlı devletinin son dönemlerinde dört kez buraya çeki düzen vermek için askeri operasyonlar düzenlenmiştir.

8. dersimle ilgili son yüzelli yılda onlarca rapor düzenlenmiştir. her rapor aşağı yukaarı buranın bi cehalet ve eşikiya yuvası olduğunu, halkın dini liderlerce sömürüldüğünü, bu bölgenin mutlaka ıslah edilmesi gerektiğini yazmışlardır.

9. 1924 ten 1937 ye kadar 27 rapor hazırlanmıştır. bununla ilgili olarak mesela ziya gökalp 'kürt aşiretleri hakkında sosyolojik tetkikler'adlı çalışmayı yapmıştır.

10. bu raporlar, çözüm önerileri de getiren araştırmalardır. mesela hemen hepsi ağalık beylik şeyhlik gibi artık taku çıkmuış kurumların bir an önce ıslahı yönünde konuşmaktadır. okulların, hastanelerin, köprülerin açılmasını, yol, su elektrik getirlimesin topraksız köylüye toprak verilmesi vs gibi konuları öncelemektedir.

11. işin garibi gerçekten vurgulamamız gereken noktalardan biri de buraya, dertsimin ve doğunun sorunlarına gerçekten de bir çözüm getirilmesinin düşünülmesidir. yani şuraya bomba atalım da kurtulalım diye herhnaig bir niyet yoktur.

12. raporların dediği olmuştur ve eğer burdaki derebeylik olayı çözülmezse bunun bir kangrene dönüşeceği öngörülümüştür.

13. atatürkün bu konuda çabaları tarihsel kayıtlarla ortadadır. adeta çırpınmıştır. on beş yıllık bir barış çağrısını buradaki ağalar, beyler, aşiret reisleri şeyhler, seyyitler bu çağrıyı alayla karşılamışlardır.

14. önemli bir aşiret reisi olan seyit rıza bu isyandaki baş rol oyuncularından biridir. bir de baytar nuri denilen adam vardır ki bu siyanın beyni de bu adamdır. bu baytar nuir anılarında isynacılarla cumhuriyet güçlerin arasında bir savaş yaşandığını anlatır. hani isyan yoktu diyor ya huur çocukları.

15. komünistler bile bu isyanlara gerici bir başkaldırı demektedir. feodal beylerin halkı kışkırttığını yazmışlardır.

16. o günlerde amerikan elçili yapan bi diplomat bile bunun bir isyan olduğunu, hükümetin o bölgenin sosyal şartlarını iyileştmek için yürüttüğü çabalara karşı başkaldıran liderler tarafından yapıldığını yazmışlardır.

17. bilmiyorsanız bilin beyler. bu isyan bir kürt devleti kurma projesiydi.

18. dersimde öldürülenlerin sayısı gün be gün patlıyor. biri diyo 90 bin biri diyo 80 bin falan. ne önemi var. yani bir kişinin ölümü de acıdır yzü kişinin de. evet. orada insanlar ölmüştür. orada yaşın yanında kurular da bazen yanmıştır ve bu acıdır.ama her isyanın her ayaklanmanın böyle yan etkileri vardır. acıyı yine halk yığınları çekmiştir.

19. bi de insanların mağaralara doldurulup gazla öldürüldüğü palavrası var. bu hiç inandırı değildir. türküye o yıllarda zehirlki gaz almamıştır daha

20. anlamıdığım şey şu. behey özür dileyen adam. senin göklere çıkardığın osmnalı değil miydi binlerce aleviyi kıran. şimdi mustafa arğamağan diye bir cin çarpmış bi zaman yazarı var. bu adam kin kusuyor. şöyle öldürüldü böyle katledildi. dersim şöyşle çiğnendi. bu herifin bi kitabı var: geri gel osmanlı. ulan insan biraz insanflı olur be.

21. katledilen bebeklerden söz eden insanlar. ulan daha istabul güngören de bomba patladı. üç yaşlında çocuklar parçalandı. eee buna ne diyorsun huur çocuğu. ya kundakta keleşle taranan kürt bebekleri de mi sabiha gökçen bombaladı.

22. bu gün atatürkün yargılanmasını isteyen şerefizler. apo yu neden cezalandırmayorsunuz. soruyorum size.

eveeeeet. şimdilik bu kadar. zaman ve ihtiyaç olursa 50 madde tamamlanacaktır.