gecenin ctrl v lerini alalım beylerr

21 aralık çarşamba
1.ders
bir mahkemeden ay mahkemesine ayya aykırılık iddiasıyla bir kanun, bir khk nasıl gider? buna aydan bakın. aydaki ilgili maddeler okunuyor.
7. anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi
madde 152 – bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin hükümlerini anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü aykırılık iddiasının ciddi olduğu kanısına varırsa, anayasa mahkemesinin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır.
mahkeme, anayasaya aykırılık iddiasını ciddi görmezse bu iddia, temyiz merciince esas hükümle birlikte karara bağlanır.
anayasa mahkemesi, işin kendisine gelişinden başlamak üzere beş ay içinde kararını verir ve açıklar. bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki kanun hükümlerine göre sonuçlandırır. ancak, anayasa mahkemesinin kararı, esas hakkındaki karar kesinleşinceye kadar gelirse, mahkeme buna uymak zorundadır.
anayasa mahkemesinin işin esasına girerek verdiği red kararının resmi gazetede yayımlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.

burada bir değişiklik olmamış. davayı geri bırakacakmış. ya tarafların iddiası olacak ya da mahkeme resen göndericek gönderdiği zaman da durduracak yargılamayı ay mahkemesinin kararını bekliyecek eğer gelmezse yürürlükteki kanun hükümlerine göre yapacak.
amerikadaki ay ya aykırılık denetimi nasıl bişey? her mahkeme denetliyor, iptal ediyor kanun hükmünü, daha sonra yüksek mahkeme iptal hükmünü bu doğru mu değil mi diye denetliyor. bizde kinin adı itiraz yolu.
geçen birkaç derste humk daki bir hükmü ele aldık.
geçen derste 659 nolu khk daki 13. mdye ilişkin sulhu değerlendirdik. yani önkarar yerine gelen sulhu değerlendirdik.
bunlar dikkat ederseniz birisi ilki yargı düzeni itibariyle göreve ilişkin bir kaydırma; ikincisi ise dava açma süresini başlatan idari başvurulara ilişkin bir değişiklik. i̇kisinin de ay ya aykırı olduğuna ilişkin iddiamız olabilir.(ay ya aykırılık şüphesi güçlü) (bildiğim kadarıyla hmk daki hüküm için dava açılmadı ) demekki mahkemeden gönderilebiliyor. burada şöyle bir sorun ortaya çıkıyor.(o yüzden size bunu sordum) soru şu: ay da ‘dava’ demiş, görülmekte olan bir dava. aym kendi önüne gelen bir başvuruda yetkisinde olmamasına rağmen olayda bir dava bulunup bulunmadığını incelemiş. aslına bakarsanız yetkisinde dimi. ortada dava olması lazım dimi? yetkisinde fakat aym davayı önkoşullarla beraber değerlendirmiş. doğal yargıç ilkesi gereği mahkemelerin olması gereken işi aym üstleniyor ve diyorki sen bu davayı görüyorsun ama dur bakalım diyor sen bu davayı görebilecek yetkide misin? sana bu dava ehliyete sahip bir kişi tarafından mı açıldı? sana bu dava süresinde mi açıldı? aym bunları da inceliyor. napmış oluyor böylece? nasıl bir rol oynamış oluyor?. üst mahkeme oluyor. temyiz gibi oluyor. bir yüksek mahkeme gibi davranıyor. mesela danıştayda görülen bir davada bir kanun aym ne gönderildi aym önkoşullara da bakıyor ve aykırılık bulursa bu görülmekte olan bir dava değildir diyor. mesela adamın ehliyeti yok ama dava açılmış. aym diyorki sen bu davayı kabul etmemeliydin. burada dava söz konusu değildir. o nedenle itiraz başvurusunun reddine diyor. ya da bunu görev bakımından süre bakımından da yapıyor. bu durumda aym kendisine gelen mahkemenin üst mahkemesi gibi davranıyor. bunu yapabilmesi mümkün değil çünkü aynı yargı düzeninde değiller. peki bunun bizim konumuzla bağlantısı ne? şimdiye kadar anlattıklarımı bütünleştirme becerisine sahip olan var mı? bir öğrenci çabalıyor. hoca: bazı veriler dışarıda kaldı diyor. hasan: tek bir yargı düzenine doğru kayma mı? diyor. hoca olabilir dedi ama kastettiği o değilmiş.
ne yaptık? aydaki aym ne nasıl gönderileceğine ilişkin hükmü okuduk.
daha sonra hmkdaki hüküm, idari başvuru yerine sulhu getirme onu okuduk.
daha sonra aym nin görülmekte olan davaya nasıl bir yöntemle anlam verdiğinden söz ettik.
3 tane malzeme ortaya koyduk. bunları nerde birleştireceğiz.
soru şu: o zaman bu 2 hükmü hmk daki ve 659 sayılı khk daki hükmü idari yargıdan aymne gönderilebilmesi mümkün değil. birleştirebildiniz mi.
aym diyormuşki, görülmekte olan bir davadan gönderebilirsin sen hükmü, görülmekte olan bir davayı ben ön koşullardan da değerlendiririm.
hmkdaki hüküm (yargı düzeni kaydırmasına ilişkin hüküm) ne diyor: bir zarar varsa adli yargıda açacaksın diyor.
dedikki bu 2 hükmü idari yargıdan aym ye gönderemeyiz. diyelimki siz idareden bir zarar gördünüz ve idari yargıda dava açtınız. bu durumda idare mahkemesinin görevden reddetmesi gerekir. (hmk hükmü ile ilgili bir dava açtığınız varsayılıyor galiba) reddetmeyip te yargı düzeni kaydırmasına ilişkin hmknın bu hükmü ay ya aykırıdır deyip bunu aym ne gönderse bu kez aym diyeceki sen görevli mahkeme değilsin ki bu hükmü bana gönderemezsin. (bütün ankaralılar yalancıdır diyen bir ankaralı doğruyu mu söyler? ona benziyor biraz)
yine sulhe ilişkin hükümleri okumadan dava açarsan aym diyeceki: bak, sulhe ilişkin başvuru koşulları var, bunlara uymadın o nedenle görülmekte olan bir dava yoktur diyebilecek. i̇dari yargıdan ay ya aykırı olduğu yolunda şüphemiz bulunan iki hükmü idari yargı düzenindeki bir mahkeme ile aym ne gönderme olanağımız biraz garip. (bütün anlatmaya çalıştığım buydu ama bundan daha önemlisi 3 parça bilginin bağlantısının nasıl kurulacağı idi)
bağlantılı davalar
bağlantılı davalar i̇yuk 5. md deki tek dilekçe ile birden fazla kişinin ya da tek dilekçe ile birden fazla işleme karşı dava açma konusu değil. bağlantılı davalar, idari yargı düzenine girmiş olan davalar arasında maddede sayılan özelliklerde bir ilişkinin bulunması durumunda o davaların hangi mahkemede toplanacağı ile ilgili. tek bir mahkemede toplanıyor. bağlantılı davalarda bağlantı kararı verildiği zaman dosyalar birleştirilmez. tek mahkemede bir araya getirilir. örneğin bir dava ank 5. i̇dare mahkemesinde diğeri de ank 12. i̇dare mahkemesinde. i̇ki dava hakkında bağlantı karar verilirse mesela dosyalar 5 e getirilir. teke indirilmez davalar, yine iki ayrı dava olur. usul işlemleri, usuli işlemler aynı anda yürütülmeye çalışılır. (yazı yazılcaktır aynı anda yazılır, keşif yapılacaktır aynı yerdedir konu aynı anda yapılır…) yargıyı hızlandırır. ondan da önemlisi bağlantılı davalar karar farklılıklarına engel olabilir.
bağlantılı davalar kurumu, i̇yuk 38-42 arasında düzenleniyor. bağlantıya hükmedildiği zaman davalar tek mahkemede bir araya getirilir ama birleştirilmez, davalar birlikte görülür.
bu tarafların birinin isteği üzerine ya da mahkemelerce resen karara bağlanır.
(maddeleri okumaya başlıyor.)
bağlantılı davalar:
madde 38 – 1. (ek: 10/6/1994 - 4001/18 md.) aynı maddi veya hukuki sebepten doğan ya da biri hakkında verilecek hüküm, diğerini etkileyecek nitelikte olan davalar bağlantılı davalardır.
2. i̇dare mahkemesi, vergi mahkemesi veya danıştaya veya birden fazla idare veya vergi mahkemelerine açılmış bulunan davalarda bağlantının varlığına taraflardan birinin isteği üzerine veya doğrudan doğruya mahkemece karar verilir.
3. bağlantılı davalardan birinin danıştayda bulunması halinde dava dosyası danıştaya gönderilir.
4. bağlantılı davalar, değişik bölge idare mahkemesinin yargı çevrelerindeki mahkemelerde bulunduğu takdirde dosyalar danıştaya gönderilir.
5. bağlantılı davalar aynı bölge idare mahkemesinin yargı çerçevesindeki mahkemelerde bulunduğu takdirde dosyalar o yer bölge idare mahkemesine gönderilir.(2)
bağlantının danıştayca incelenmesi:
madde 39 – 1. danıştayın dava konusu uyuşmazlığı incelemeye yetkili dairesi, bağlantılı dava dosyalarını öncelikle ve ivedilikle inceler ve karar verir.
2. danıştay bağlantının bulunduğuna karar verdiği takdirde:
a) (değişik: 5/4/1990 - 3622/14 md.) davalardan biri danıştayda açılmış ve çözümlenmesi danıştayın görevine dahil bir uyuşmazlıkla ilgili ise, davaların tümü danıştayda görülür ve durum ilgili mahkemelere ve taraflara bildirilir.
b) davaların çözümlenmesi, ayrı bölge idare mahkemesinin yargı çevresindeki idare veya vergi mahkemelerinin görevlerine giren uyuşmazlıklarla ilgili ise danıştayın ilgili dairesi yetkili mahkemeyi kararında belirtir ve dosyaları bu mahkemeye göndererek diğer mahkemeye veya mahkemelere durumu bildirir. yetkili mahkeme de durumu ilgililere duyurur.
c) (değişik: 10/6/1994 - 4001/19 md.) danıştayca verilen karar bağlantı bulunmadığı yolunda ise, dosyalar i̇lgili mahkemelere geri gönderilir.
bağlantının bölge i̇dare mahkemesince incelenmesi:
madde 40 – 1.bölge idare mahkemesi bağlantılı dava dosyalarını öncelikle ve ivedilikle inceler ve kararını verir. bölge idare mahkemesince verilen karar, bağlantının bulunduğu yolunda ise, yetkili mahkeme kararda belirtilmek suretiyle dosyalar yetkili mahkemeye gönderilir. durum ayrıca diğer mahkemeye de duyurulur. yetkili kılınan mahkeme durumu ilgililere bildirir.