lan yavşak inci buraya bak

Rus Marsksizminin kurucusu Georgi Plehanov ve ardından ilyiç Lenin diyalektik felsefi materyalizmi çeşitli eserlerinde geliştirmeye çalıştılar. Plehanov Militan Materyalizm, Monist Tarih Anlayışının Gelişimi gibi eserlerinde, Marks ve Engels'in ölümlerinin ardından Avrupa Marksizminde etkisini giderek arttıran "yeni-Kantçılık" eğilimine savaş açtı. E. Bernstein gibi düşünürlerin başını çektiği bu yeni eğilimin Marksist felsefeyi ileriye değil, geriye zütüren bir hareket olduğunu kanıtlamaya çalıştı. Lenin de onun izinden giderek materyalist diyalektiğin çok yönlü ve gelişmiş bir bilimsel yöntem olarak vazgeçilmezliğini savundu. Rusya'da kapitalist üretim biçiminin gelişimi üzerine ayrıntılı çalışmalarında bu yöntemi uygulamaya çalıştı ve diyalektik materyalizmin yeterince kavranamamasından doğan yanlış anlayışları göstermeye çalıştı. Lenin bir dizi makalesinde Felsefe Defterleri'nde Marks, Engels ve Plehanov'un izinden giderek diyalektik düşünceye Hegel'in yaptığı katkıların önemini ve büyüklüğünü vurguladı.

Lenin'in bu alandaki en önemli katkısı 1908 tarihinde yayınlanan Materyalizm ve Ampriokritisizm oldu. Burada Lenin bir tür fideizm olarak gördüğü ve özellikle Avusturyalı fizikçi Ernst Mach'ın felsefi çalışmalarının etkisinde kalan Bogdanov, Bazarov, Lunaçarski gibi bazı önde gelen Rus Marksistlerinin "diyalektik materyalizmi aşan" ve "en yeni bilimsel bulgulara uygun bir felsefe" olarak sundukları yeni-Kantçı "Ampiriokritisizm" felsefelerini kıyasıya eleştirdi. Bu eser aynı zamanda Lenin'in 1905 Rus devriminin yenilgisinden sonra gerek halk kesimleri, gerekse de aydınlar arasında hızla yaygınlaşan kaderci, fideist, tanrı-yaratıcı görüşlere karşı sert bir tepki niteliğindeydi. Lenin'in eseri Rus Marksistleri ve devrimci çevreleri arasında derhal büyük bir yankı uyandırdıysa da, Avrupa'daki Marksistler arasında Lenin'in uluslararası işçi hareketinin önde gelen bir otoritesi olarak kabul göreceği Ekim devrimi sonrasına kadar hemen hiç bilinmeden kaldı. Lenin bu eserinde ayrıca Marks, Engels ve Plehanov'un çalışmalarından olduğu kadar, "diyalektik materyalizm" felsefesini Marks ve Engles'den bağımsız olarak geliştiren işçi-filozof Joseph Dietzgen'in eserinden de yararlandı, büyük Rus devrimci yazar Çernişevski'nin bu alandaki katkılarını tekrar hatırlattı.

Stalin'e göre "Diyalektik materyalizm, marksist-leninist partinin dünya görüşüdür. Doğa olaylarına yaklaşımı, onları inceleme ve anlama yöntemleri diyalektik, doğa olaylarını yorumlayışı, bu olayları kavrayışı ve teorisi materyalist olduğundan, bu dünya görüşü, diyalektik materyalizm adını almıştır." (Diyalektik ve Tarihsel Materyalizm, 1938)

Sovyet düşüncesinde oturmuş olan anlayışa göre : "Materyalist diyalektik, doğayı ve toplumu incelemenin felsefi yöntemidir. Nesnel gerçekliğin karmaşık niteliğini, bilimin gelişmesinin her aşamasında, mutlak ile göreli'nin, sabit ile değişir'in unsurları arasındaki ilişkiyi; bir dizi genelleştirme formundan, daha derin diğer formlara geçişin anlaşılmasını yalnız ve yalnız diyalektik yaklaşım tarzı sağlar. Hiçbir katılaşma ve kalıplaşma taşımayan materyalist diyalektik'in devrimci özü, toplumun yeniden kurulmasında anahtar vazifesi görür." (M. Rosenthal, P. Yudin, Materyalist Felsefe Sözlüğü)

SSCB'de diyalektik materyalizmin toplum bilimlerinde olduğu kadar doğa bilimlerinde de uygulanması -her zaman eşit başarıyla olmasa da- teşvik edildi.

Geç sovyet felsefesinde özellikle Evald ilyenkov özgün çalışmalarıyla SSCB'de ve dışında adından söz ettirebildi. ilyenkov, Hegel diyalektiğini inceledi, bir dizi çalışmasında, Marks, Engels ve Lenin'in, eserlerinde diyalektik yöntemi çeşitli olguların analizine nasıl uyguladıklarını ayrıntılı olarak göstermeye çalıştı ve Lenin'in izinden giderek, yeni-Kantçı ve yeni-pozitivist okulların çağdaş biçimlerini diyalektik materyalizm açısından eleştirisine girişti.

Rush MarshqhshizMiNiN qhuruchushu Gé0rqi PLéhaN0vh vhé ardhıNdhaN iLyhiç LéNiN dhiyhaLéqhtiqh féLshéfi MatéryhaLizMi çéşitLi éshérLériNdhé qéLiştirMéyhé çaLıştıLar. PLéhaN0vh MiLitaN MatéryhaLizM, M0Nisht Tarih ANLayhışıNıN GéLişiMi qißi éshérLériNdhé, Marqhsh vhé ENqéLsh'iN oLüMLériNiN ardhıNdhaN Avhrupha MarqhshizMiNdhé étqhishiNi qidhéréqh arttıraN &qu0t;yhéNi-KaNtçıLıqh&qu0t; éğiLiMiNé shavhaş açtı. E. BérNshtéiN qißi dhüşüNürLériN ßaşıNı çéqhtiği ßu yhéNi éğiLiMiN Marqhshisht féLshéféyhi iLériyhé dhéğiL, qériyhé qotüréN ßir haréqhét 0LdhuğuNu qhaNıtLaMayha çaLıştı. LéNiN dhé 0NuN iziNdhéN qidhéréqh MatéryhaLisht dhiyhaLéqhtiğiN ç0qh yhoNLü vhé qéLişMiş ßir ßiLiMshéL yhoNtéM 0Laraqh vhazqéçiLMézLiğiNi shavhuNdhu. Rushyha'dha qhaphitaLisht ürétiM ßiçiMiNiN qéLişiMi üzériNé ayhrıNtıLı çaLışMaLarıNdha ßu yhoNtéMi uyhquLaMayha çaLıştı vhé dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizMiN yhétériNché qhavhraNaMaMashıNdhaN dh0ğaN yhaNLış aNLayhışLarı qoshtérMéyhé çaLıştı. LéNiN ßir dhizi MaqhaLéshiNdhé FéLshéfé DéftérLéri'Ndhé Marqhsh, ENqéLsh vhé PLéhaN0vh'uN iziNdhéN qidhéréqh dhiyhaLéqhtiqh dhüşüNchéyhé HéqéL'iN yhaphtığı qhatqhıLarıN oNéMiNi vhé ßüyhüqhLüğüNü vhurquLadhı. LéNiN'iN ßu aLaNdhaqhi éN oNéMLi qhatqhıshı 1908 tarihiNdhé yhayhıNLaNaN MatéryhaLizM vhé AMphri0qhritishizM 0Ldhu. Buradha LéNiN ßir tür fidhéizM 0Laraqh qordhüğü vhé ozéLLiqhLé AvhushturyhaLı fiziqhçi ErNsht Machh'ıN féLshéfi çaLışMaLarıNıN étqhishiNdhé qhaLaN B0qdhaN0vh, Bazar0vh, LuNaçarshqhi qißi ßazı oNdhé qéLéN Rush MarqhshishtLériNiN &qu0t;dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizMi aşaN&qu0t; vhé &qu0t;éN yhéNi ßiLiMshéL ßuLquLara uyhquN ßir féLshéfé&qu0t; 0Laraqh shuNdhuqhLarı yhéNi-KaNtçı &qu0t;AMphiri0qhritishizM&qu0t; féLshéféLériNi qhıyhashıyha éLéştirdhi. Bu éshér ayhNı zaMaNdha LéNiN'iN 1905 Rush dhévhriMiNiN yhéNiLqishiNdhéN sh0Nra qéréqh haLqh qhéshiMLéri, qéréqhshé dhé ayhdhıNLar arashıNdha hızLa yhayhqıNLaşaN qhadhérchi, fidhéisht, taNrı-yharatıchı qorüşLéré qharşı shért ßir téphqhi NitéLiğiNdhéyhdhi. LéNiN'iN éshéri Rush MarqhshishtLéri vhé dhévhriMchi çévhréLéri arashıNdha dhérhaL ßüyhüqh ßir yhaNqhı uyhaNdhırdhıyhsha dha, Avhrupha'dhaqhi MarqhshishtLér arashıNdha LéNiN'iN uLushLararashı işçi haréqhétiNiN oNdhé qéLéN ßir 0t0ritéshi 0Laraqh qhaßuL qoréchéği EqhiM dhévhriMi sh0NrashıNa qhadhar héMéN hiç ßiLiNMédhéN qhaLdhı. LéNiN ßu éshériNdhé ayhrıcha Marqhsh, ENqéLsh vhé PLéhaN0vh'uN çaLışMaLarıNdhaN 0Ldhuğu qhadhar, &qu0t;dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizM&qu0t; féLshéféshiNi Marqhsh vhé ENqLésh'dhéN ßağıMshız 0Laraqh qéLiştiréN işçi-fiL0z0f J0shéphh DiétzqéN'iN éshériNdhéN dhé yhararLaNdhı, ßüyhüqh Rush dhévhriMchi yhazar ÇérNişévhshqhi'NiN ßu aLaNdhaqhi qhatqhıLarıNı téqhrar hatırLattı. StaLiN'é qoré &qu0t;DiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizM, Marqhshisht-LéNiNisht phartiNiN dhüNyha qorüşüdhür. D0ğa 0LayhLarıNa yhaqhLaşıMı, 0NLarı iNchéLéMé vhé aNLaMa yhoNtéMLéri dhiyhaLéqhtiqh, dh0ğa 0LayhLarıNı yh0ruMLayhışı, ßu 0LayhLarı qhavhrayhışı vhé té0rishi MatéryhaLisht 0LdhuğuNdhaN, ßu dhüNyha qorüşü, dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizM adhıNı aLMıştır.&qu0t; (DiyhaLéqhtiqh vhé TarihshéL MatéryhaLizM, 1938) S0vhyhét dhüşüNchéshiNdhé 0turMuş 0LaN aNLayhışa qoré : &qu0t;MatéryhaLisht dhiyhaLéqhtiqh, dh0ğayhı vhé t0phLuMu iNchéLéMéNiN féLshéfi yhoNtéMidhir. NéshNéL qérçéqhLiğiN qharMaşıqh NitéLiğiNi, ßiLiMiN qéLişMéshiNiN hér aşaMashıNdha, MutLaqh iLé qoréLi'NiN, shaßit iLé dhéğişir'iN uNshurLarı arashıNdhaqhi iLişqhiyhi; ßir dhizi qéNéLLéştirMé f0rMuNdhaN, dhaha dhériN dhiğér f0rMLara qéçişiN aNLaşıLMashıNı yhaLNız vhé yhaLNız dhiyhaLéqhtiqh yhaqhLaşıM tarzı shağLar. Hiçßir qhatıLaşMa vhé qhaLıphLaşMa taşıMayhaN MatéryhaLisht dhiyhaLéqhtiqh'iN dhévhriMchi ozü, t0phLuMuN yhéNidhéN qhuruLMashıNdha aNahtar vhaziféshi qorür.&qu0t; (M. R0shéNthaL, P. YudhiN, MatéryhaLisht FéLshéfé SozLüğü) SSCB'dhé dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizMiN t0phLuM ßiLiMLériNdhé 0Ldhuğu qhadhar dh0ğa ßiLiMLériNdhé dhé uyhquLaNMashı -hér zaMaN éşit ßaşarıyhLa 0LMasha dha- téşvhiqh édhiLdhi. Géç sh0vhyhét féLshéféshiNdhé ozéLLiqhLé EvhaLdh iLyhéNqh0vh ozqüN çaLışMaLarıyhLa SSCB'dhé vhé dhışıNdha adhıNdhaN shoz éttiréßiLdhi. iLyhéNqh0vh, HéqéL dhiyhaLéqhtiğiNi iNchéLédhi, ßir dhizi çaLışMashıNdha, Marqhsh, ENqéLsh vhé LéNiN'iN, éshérLériNdhé dhiyhaLéqhtiqh yhoNtéMi çéşitLi 0LquLarıN aNaLiziNé NashıL uyhquLadhıqhLarıNı ayhrıNtıLı 0Laraqh qoshtérMéyhé çaLıştı vhé LéNiN'iN iziNdhéN qidhéréqh, yhéNi-KaNtçı vhé yhéNi-ph0zitivhisht 0qhuLLarıN çağdhaş ßiçiMLériNi dhiyhaLéqhtiqh MatéryhaLizM açıshıNdhaN éLéştirishiNé qirişti.